Özel Eğitim Bölümü
Özel Yetenekliler Eğitimi Anabilim Dalı
Araştırma Öncelik Alanları
Alt Çalışma Konuları
Anahtar Kelimeler
Üstün zekalılar, özel yetenekliler, zenginleştirme, hızlandırma, farklılaştırma, iki kere farklı, öğrenme güçlüğü, bilişsel müdahale, özel yetenek, üstün zekalıların eğitimi, zekâ ve yetenek, ayrımsal psikoloji, yetenek değerlendirme, kültür, psikolojik özellikler, üstün zeka, özel yeteneklilerde matematik eğitimi
Önemi ve Gerekçesi
Özel yetenekliler eğitimi buradaki sektörlerin tamamının insan sermayesine katkı sağlayan bir alandır. Özel yetenekli bireyler tarih boyunca önemli pek çok atılımda rol oynayan kişilerdir. Bu kişilerin erken yaşlarda tespit edilebilmesi uygun destek hizmetlerinin sağlanmasının ön koşuludur. Bu nedenle özel yetenekli bireylerin tanılanması ülkemiz sistemi içerisinde önemli bir alandır.
Yapay zekâ üzerine çalışmak için zekayı anlamak gerekir. Üniversitelerde, yapay zekâ çalışmaları yapılmasının yanı sıra zekayı araştırmaya ve anlamaya yönelik bir alan da kurulması önemli görülmektedir. Böylelikle zekanın ölçümü, zekâ teorileri, zekâ olarak kabul edilen becerilerin üst yapıyı temsil ediciliği gibi konular, disiplinler arası bir şekilde incelenebilir.
Önerilen öncelikli alan ve alt çalışma konuları özel eğitime ihtiyaç duyan bireylerin eğitim programlarının tasarlanması ve geliştirilmesi açısından önemlidir. Belirtilen alanlarda araştırma yapılmasına ihtiyaç vardır.
Özel Eğitimde Matematik Eğitimi ve Özel Yeteneklilerde Matematik Eğitimi alanı öncelikli alan olarak önerilmiştir. Bu alanda çalışan araştırmacı sayısının ve yayın sayısının azlığı ile her geçen gün özel yetenekli olarak tanılanan bireylerin sayısı artmaktadır. Bu nedenle alanda öncelikli alan olarak çalışacak araştırmacılara ihtiyaç vardır.
Otizm Spektrum Bozukluğu Eğitimi Anabilim Dalı
Araştırma Öncelik Alanları
Alt Çalışma Konuları
Anahtar Kelimeler
Otizm, erken müdahale, erken tanı, sosyal iletişim güçlükleri, ortak dikkat güçlükleri, göz
izleme, ebeveyn aracılı müdahaleler, aile eğitimi
Önemi ve Gerekçesi
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) bireyin sosyal duygusal gelişimini, sosyal etkileşim ve iletişim becerilerini önemli ölçüde etkileyen, ilk belirtilerinin 3 yaşından önce görüldüğü, ömür boyu süren gelişimsel bir bozukluktur. OSB’de gözlemlenen sosyal etkileşim ve iletişim problemleri OSB’nin ayırt edici özellikleri olarak kabul edilmekte ve sosyal alanda görülen problemler OSB’yi diğer yetersizliklerden ayıran en temel ayırt edici semptomlar olarak kabul edilmektedir.
OSB günümüzde her 54 çocuktan birinde görülmektedir. Söz konusu sıklığın, lösemi ve diyabet gibi sağlık problemlerinin çok üzerine olduğu pek çok araştırma ile gösterilmektedir. Yapılan araştırmalar OSB'nin ömür boyu devam eden nörobiyolojik bir bozukluk olduğunu rapor etmekte, ancak gelişimsel müdahaleler aracılığıyla OSB’nin nörobiyolojik gelişimsel sürecini tersine şekillendirmenin mümkün olduğunu göstermektedir (Charman ve Stone, 2008). OSB’de gözlemlenen sosyal etkileşim ve iletişim problemleri OSB’nin ayırt edici özellikleri olarak kabul edilmekte ve sosyal alanda görülen problemler OSB’yi diğer yetersizliklerden ayıran en temel ayırt edici ölçütler olarak görülmektedir. Ek olarak OSB’li çocuklarda nörolojik gelişimsel süreci anlamaya çalışan pek çok araştırmacı, gelişen göz izleme teknolojileri aracılığıyla, çocukların göz izleme becerilerini ve bu becerilerin gelişimsel seyrini anlama odaklanmaktadırlar. Sosyal etkileşimi başlatma ve sürdürme sınırlılıklarının yoğun olarak gözlendiği OSB’li çocuklarda, sosyal yetersizliğinin altında yatan mekanizmanın daha iyi anlaşılması ve olası müdahale hedeflerinin tanımlanması için göz izleme becerilerinin incelenmesi ve OSB’de yaygın olarak gözlemlenen atipik gelişimsel seyrin doğru anlaşılması kritik ölçüde önemlidir.
Her OSB’li çocuğun farklı otizm semptomlarının kendine özgü bileşimini sergilemesi, fakat bu semptomların da öncül olarak da sosyal iletişim becerileri alanında problemlere neden olması OSB’li çocukların eğitimini son derece güç hale getirmektedir. Öte yandan bilimsel çalışmalar OSB'li çocukların erken eğitim alarak toplumsal yaşama bağımsız bireyler olarak katılmalarının önemli ölçüde arttığını ve OSB’nin çocuğun gelişimi üzerindeki olumsuz etkilerinin önemli ölçüde azaldığını göstermektedir. OSB olan çocuklara verilecek destekle OSB'li çocukların bağımsız olarak toplumsal yaşama dahil olması, tipik gelişim gösteren akranlarıyla birlikte okul yaşamına uyumunun kolaylaştırılmasının sağlanması kritik ölçüde önemlidir.
Tüm bu bilgiler ışığında OSB’li çocuklarda erken tanılama ve OSB’li çocukların eğitimi alanlarında Dünya genelinde önemli araştırma kaynakları ayrılmakta ve stratejik araştırma planlamaları yapılmaktadır.
Zihin Engelliler Eğitimi Anabilim Dalı
Araştırma Öncelik Alanları
Alt Çalışma Konuları
Anahtar Kelimeler
Otizm spektrum bozukluğu, iki kere farklı bireyler, özel eğitim, erken müdahale, dil gelişimi,
sosyal iletişim, yaşam kalitesi
Önemi ve Gerekçesi
Ülkemizde ergenlik ve yetişkinlik döneminde otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin ve iki kere farklı bireylerin eğitimlerine yönelik araştırmalar sınırlılık göstermektedir. Bu bireylerin eğitimlerinde etkili uygulamaların belirlenmesi ve kullanılması onların bağımsız yaşama, iş hayatına katılımını arttıracak, bakım veren yükünü azaltacak ve ülkemizdeki kaynakların verimli kullanılmasına katkı sunacaktır. Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylerin Eğitimi ve Erken Çocukluk Özel Eğitimi alanı araştırmaları son yıllarda ivme kazanmıştır. Tanılamadan müdahaleye kadar uzanan süreçte bu alanlar tıp ve mühendislik gibi diğer alanlarla ortak araştırma hipotezleri yürütme ve inovasyonel proje önerileri geliştirmeye açık bir alandır. Ayrıca ülkemizde bu alanda çalışan uygulamacı sayısı oldukça sınırlıdır. Akademisyen gereksinimi bulunmaktadır.